'Roepen dat islam vrede is, overtuigt niemand meer'

10-05-2015 17:33

Trouw/ Hij wil de geschiedenis van de islam ontwarren en gaat op zoek naar de menselijke kant van Mohammed. Rachid Benzine poogt zo de islam te moderniseren. Benzine hoort bij het kleine groepje hervormers in de islam; imams zien zijn benadering niet zitten.

Ooit was hij Frans kampioen kickboksen, maar Rachid Benzine (43) is inmiddels islamoloog, verbonden aan de universiteit van Aix-en-Provence. En zijn gevecht is nu een heel ander: het afbreken van 'de muur van verboden' die is opgetrokken rond zijn geloof.

De afspraak vindt plaats in een lawaaiig café in de buurt van de Parijse ringweg, maar Benzine - elegant gekleed en bedachtzaam formulerend - stoort het niet. Sinds de moorden in Parijs op Charlie Hebdo en de Joodse supermarkt is hij vooral in België een graag geziene gast in de media en op scholen. Daar reageert hij op de veelgehoorde zin 'Dit is niet de islam'. Helaas, zegt Benzine dan, zo is de islam óók.

U komt vaak op scholen waar nogal wat leerlingen de aanslagen in Parijs toejuichen - of ze ont- kennen. Wat zegt u tegen hen?
"Ik vraag ze eerst: waar denken jullie aan bij het woord 'islam'? Dan leg ik uit dat 'de islam' altijd gebonden is aan een tijd, een plaats en een groep mensen, een samenleving. De islam heeft vijftien eeuwen geschiedenis. Dat is vreselijk belangrijk. Veel moslimjongeren zijn grootgebracht met een mythische blik op de islam en weten niet hoe ze moeten reageren op de aanslag op Charlie Hebdo, ze missen de nodige bagage. Moslims, en niet-moslims trouwens ook, generaliseren vaak, ze zeggen dan: de islam is vrede, of: de islam is geweld. Allebei niet waar."

Welke vraag stellen ze het meest?
"Of je het recht hebt om de profeet te beledigen. Ik vertel dan dat de eerste beledigingen aan het adres van Mohammed in de Koran staan, zijn tegenstanders noemden hem een leugenaar, een magiër. En castraat, iemand zonder mannelijk nageslacht, de ergste van alle beledigingen. De Koran reageert met het woord, de tekst wijst erop dat wie de profeet een castraat noemt er zelf een is.

Ik heb het over de Mohammed van de Koran omdat ik onderscheid maak tussen de Koran en de Hadith, de daden en uitspraken die zijn toegeschreven aan Mohammed. De Hadith stammen uit de negende eeuw. De Koran is van het begin van de zevende eeuw, mijn specialisme; uit die tijd is geen document of getuigenis bewaard gebleven. De Hadith moet je nemen voor wat ze zijn: ze leveren de basismythe, een heilig verhaal. De traditieverzamelingen zijn onbruikbaar als koranuitleg, beide teksten moet je los van elkaar lezen. De moslimtraditie heeft ze helaas innig met elkaar verbonden."

Hebben we het hier over de tolerante Mohammed in zijn Mekka-tijd? Toen was hij nog niet de krijgsheer die hij na zijn inname van Medina zou worden.
"Beide. Mij gaat het erom hem in zijn historische context te plaatsen, zodat je de zaak anders kan benaderen. Mohammed was een man uit een tribale samenleving in de zevende eeuw die zich verdedigde tegen belediging, die op zijn beurt anderen belachelijk maakte of bedreigde, zonder dat daar doden bij vielen.

De onaantastbare, rigide Mohammed die vandaag door zovelen wordt vereerd is een constructie uit de negende eeuw, een tijd waarin veel volken zich net hadden bekeerd; er was behoefte aan een model, een icoon."

U zet leerlingen bijna als godsdienstwetenschapper aan de slag.
"Een beetje wel. Het heeft in ieder geval geen zin ze een kant-en-klaar religieus of ideologisch alternatief te bieden. Tegenover een geloof met zo veel excessen moet je geen pacifistische variant van de islam stellen. Geef ze liever de middelen om zelf na te denken. Ik leg uit dat karikaturen nuttig kunnen zijn om een heilige voorstelling die door mensen is gemaakt van god en zijn profeet op de proef te stellen. Want als je dat niet kan, verval je in afgoderij."

 Lees verder op: www.trouw.nl/tr/nl/4728/Islam/article/detail/4011068/2015/05/10/Roepen-dat-islam-vrede-is-overtuigt-niemand-meer.dhtml