Scholen worstelen met het mixtaaltje van hun leerlingen

19-09-2015 16:04
,,Yo, zebie.'' (Hé vriend) Of: Kifesh (Hoe gaat het?). Voor docenten op een middelbare school is het soms een groot raadsel wat hun leerlingen bedoelen. Scholen in de grote steden worstelen met de taal van de leerlingen. Moeten ze straattaal verbieden, toestaan of iets daartussenin?
 
        
 
,Die gekke buschauffeur was wel raar man. We wachten chie taja daar. Rijdt die door,'' zegt een 3 vmbo-leerling van het Amsterdamse Marcanti College tegen een klasgenoot. ,,Maar we hadden veel geluk a G. Als je dadda niet langskwam hadden we gekke props met school.''
 
Docente Jeske Verhofstad vangt het gesprek over een buschauffeur die doorreed op en corrigeert. ,,Nederlands heren.''Op het Marcanti College is straattaal verboden. 
 
Risico
Zeker in zakelijke kringen is het ABN de enige geaccepteerde taal in Nederland. Jongeren die niet leren wanneer ze welke taal moeten spreken, lopen het risico nooit aan de bak te komen. ,,Werkgevers willen over het algemeen geen personeel dat straattaal spreekt,'' constateert Iliass El Hadioui, wetenschappelijk docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, gespecialiseerd in straat- en schoolcultuur. 
 
Juist daarom kunnen scholen niet achteroverleunen, stelt hij. De scholieren moeten leren dat ze met hun vrienden prima in hun eigen taal kunnen praten, maar dat ABN in andere situaties, zoals bij sollicitatiegesprekken, écht de enige optie is.
 
Vooral op de scholen in de grote steden zijn de osso's (=huis), barki's (=honderd euro) en fakka's (=hoe is het?) niet weg te denken. Toch zijn het niet alleen de scholen in de steden die het hoofd breken over de vraag: hoe gaan we toch om met die straattaal? Ook leerlingen op het platteland krijgen de mixtaal mee. ,,Door het uitgaan of vrienden die ergens anders wonen, verspreidt de jeugdtaal zich vrij gemakkelijk,'' weet El Hadioui.
 
Ergens is het knap dat de leerlingen meerdere talen machtig zijn. Wie de 17-jarige Alikhan, leerling van Göksen, in 'zijn' ish-taal hoort praten, begint met de oren te klapperen. ,,Voor elke klinker zetten we ish,'' legt hij uit. Om de daad bij het woord te voegen. ,,Ish ik bishen Ishalishkhishan.'' Inderdaad ja: ik ben Alikhan, in de taal die jongeren rondom het Westerpark spreken. ,,Ik ben daarmee opgegroeid. Het gaat allemaal vanzelf,'' vertelt de scholier. Maar als hij iets tegen de docent zegt, gebruikt hij 'normaal' Nederlands. Uit respect, zegt hij zelf.
 
Volwassen
Voor hoogleraar Taalkunde Jaap van der Horst is dat precies de reden waarom scholen zich geen grote zorgen hoeven te maken over de scholieren. ,,Ze willen vanzelf een keer volwassen worden. Dan stoppen ze met de jeugdtaal,'' betoogt hij. De scholen moeten de invloeden van zo veel verschillende talen in de klas juist gebruiken. ,,Het is een illusie te denken dat al deze kinderen ABN kunnen spreken als ze van school komen. Forget it,'' zegt hij ferm. ,,Geef ze maar een opdracht: bel de Belastingdienst, zorg dat je informatie loskrijgt, mij maakt het niet uit hoe je je verstaanbaar maakt. Lukt dat niet, dan heeft zo'n leerling een probleem en moet die iets bijleren.''
 
Het Marcanti College probeert de jongeren in elk geval zo veel mogelijk woorden bij te brengen. ,,Juf, waarom hebben we Nederlands eigenlijk nodig? Ik praat toch Nederlands,'' klaagt één van de meiden bij docent Verhofstad in de klas. Die geeft geen krimp: ,,Je hebt dit nodig voor later als je werk zoekt, of als je straks mbo gaat doen.''
 
En dus stoeien de vmbo'ers met de persoonsvorm, d's en t's, verleden tijd. ,,Juf, wat is eigenlijk de verleden tijd van zijn?'' Was of waren, antwoordt ze geduldig. En zelf, pikt deze juf Nederlands op haar beurt wat Marokkaans, Turks, Surinaams, of een mix daarvan, op van de scholieren. ,,Wullah betekent iets in de trant van: ik zweer het,'' legt ze uit. ,,Laatst zei een leerling dat ze echt niet had gespiekt. Ze zei: wullah, juf.''
 
En voor de nieuwsgierige lezers, die de straattaal niet machtig zijn: de 3 vmbo-leerling aan het begin van het verhaal beklaagt zich over de buschauffeur. ,,Staan we daar te wachten, komt hij langs, rijdt hij gewoon door. We hadden geluk mijn vriend. Als je vader niet langs was gekomen, hadden we problemen met school.''
 
ad.nl/  Ellen Van Gaalen/ eske Verhofstad © Pim Ras / Hanco Kok
Terug